Za cudzoziemca uprawnionego do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w rozumieniu Ustawy, uważa się osobę, która nie posiada obywatelstwa polskiego oraz która spełnia przesłanki z art. 87 ust.1 Ustawy
Wykonywaniem pracy przez cudzoziemca jest zatrudnienie, wykonywanie innej pracy zarobkowej, pełnienie funkcji w zarządach osób prawnych, które uzyskały wpis do rejestru przedsiębiorców na podstawie przepisów o Krajowym Rejestrze Sądowym lub są spółkami kapitałowymi w organizacji, lub prowadzenie spraw spółki komandytowej lub komandytowo-akcyjnej przez komplementariusza, lub działanie w charakterze prokurenta.
Przepisy ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1265) (dalej: Ustawa) mają bardzo szeroki krąg adresatów. Są ważne dla osób bezrobotnych oraz poszukujących innego zajęcia zarobkowego. Podlegają pod nie także podmioty „komercyjne” – zajmujące się pośrednictwem pracy, zatrudnieniem tymczasowym itp. Wreszcie interesować się nimi powinien każdy pracodawca, gdyż wiele z rozwiązań zawartych w ustawie tworzy ciekawe możliwości pozyskania dotowanego zatrudnienia.
Z obowiązującej wspólnotowej zasady swobody przepływu osób wynika, że obcokrajowcy – obywatele państw UE nie mogą być inaczej traktowani w związku z zatrudnieniem niż obywatele polscy.
Artykuł 87 Ustawy określa zasadę, w myśl której cudzoziemcy mogą podejmować zatrudnienie w Polsce tylko w przypadkach wskazanych ustawowo.
Podejmowanie pracy na zasadach obowiązujących obywateli polskich dotyczy wyłącznie cudzoziemców będących obywatelami państw Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, które nie są członkami UE, oraz m.in. uchodźców, osób mających: zgodę na pobyt tolerowany, zezwolenie na pobyt stały w Polsce, zgodę na pobyt ze względów humanitarnych itp.
Uprawnienie do wykonywania pracy bez konieczności uzyskiwania zezwolenia dotyczy także osób, które uzyskały ochronę na terytorium Polski. Osobami takimi, zgodnie z art. 3 ust. 1 Ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, (dalej: ustawa o udzielaniu ochrony) są osoby którym:

1) nadano status uchodźcy;
2) udzielono ochrony uzupełniającej;
3) udzielono azylu;
4) udzielono ochrony czasowej.

Osoba taka powinna legitymować się kartą pobytu, wydawaną na podstawie przepisów ustawy o udzielaniu ochrony. Wyżej wskazani cudzoziemcy – z wyjątkiem osób, którym udzielono azylu – korzystający z ochrony na terytorium RP mają prawo podejmowania zatrudnienia bez konieczności uzyskiwania zezwolenia na pracę.

Prawo do zatrudnienia na zasadach określonych dla Polaków mają również osoby będące dla cudzoziemca – obywatela kraju UE, EOG, lub państwa niebędącego członkiem UE lub EOG korzystającego ze swobody przepływu osób:
1) członkiem rodziny (osobą pozostającą w związku małżeńskim uznawanym przez prawo Rzeczypospolitej Polskiej lub jego zstępnym – dzieckiem, w tym dzieckiem przysposobionym, wnukiem itp.);
2) zstępnym małżonka tego cudzoziemca, w wieku do 21 lat lub pozostającym na utrzymaniu tego cudzoziemca lub jego małżonka lub
3) wstępnym tego cudzoziemca lub jego małżonka pozostającym na utrzymaniu tego cudzoziemca lub jego małżonka.

Przepisy Ustawy przewidują zwolnienie z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę przez niektóre kategorie cudzoziemców, inne niż obywatele państw UE i EOG, uchodźcy i cudzoziemcy, którym udzielono ochrony na terytorium RP.
Osoby te są wymienione w art. 87 ust. 2 Ustawy.
Zaliczają się do nich m.in. cudzoziemcy mający zezwolenie na pobyt czasowy:

1) w celu kształcenia się na studiach I stopnia, II stopnia lub jednolitych studiach magisterskich albo studiach III stopnia (doktoranckich);
2) w celu prowadzenia badań naukowych lub prac rozwojowych na podstawie umowy o przyjęciu go w celu realizacji projektu badawczego zawartej z polską jednostką naukową;
3) ze względu na szczególną sytuację rodzinną (rozwód, separacja, śmierć małżonka)
4) z powodu przyjazdu do Polski w celu połączenia z rodziną;
5) jako ofiara handlu ludźmi, o ile przebywa na terytorium Polski, zerwał kontakty z podejrzanymi o handel ludźmi i współpracuje z organami ścigania;
6) posiada zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE udzielone przez inne państwo członkowskie Unii Europejskiej oraz zamierza wykonywać pracę lub prowadzić działalność gospodarczą na terytorium Polski, lub podjąć studia względnie szkolenie zawodowe albo wykaże inne okoliczności uzasadniające jego pobyt w Polsce

W pozostałych przypadkach cudzoziemiec może legalnie podejmować zatrudnienie, jeżeli posiada zezwolenie na pracę oraz legalnie przebywa na terytorium RP.